Khám Phá Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Truyền Thống

Khám Phá Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Truyền Thống

Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới phức tạp nhưng đầy hấp dẫn của giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi nhận thấy một trong những điểm gây nhầm lẫn lớn nhất đối với người mới bắt đầu là sự khác biệt giữa hai công cụ chính: Hợp đồng Tương lai Vĩnh viễn (Perpetual Futures) và Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Traditional Futures).

Việc hiểu rõ những khác biệt này là nền tảng để xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả và quản lý rủi ro một cách thông minh. Bài viết này sẽ đi sâu vào bản chất, cơ chế hoạt động và những điểm khác biệt cốt lõi của hai loại hợp đồng này.

Giới Thiệu Tổng Quan Về Hợp Đồng Tương Lai

Hợp đồng tương lai (Futures Contract) về cơ bản là một thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một tài sản cơ sở (như Bitcoin, Ethereum, hoặc hàng hóa truyền thống) tại một mức giá xác định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai. Mục đích chính của chúng là phòng ngừa rủi ro (hedging) hoặc đầu cơ (speculation).

Trong thị trường tiền điện tử, hợp đồng tương lai cho phép các nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy để kiểm soát một vị thế lớn hơn số vốn họ thực sự sở hữu, khuếch đại cả lợi nhuận và thua lỗ tiềm năng.

Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Traditional Futures)

Hợp đồng tương lai truyền thống, thường thấy trên các sàn giao dịch phái sinh truyền thống (như CME cho Bitcoin), có một đặc điểm xác định: ngày đáo hạn.

1. Khái Niệm Ngày Đáo Hạn (Expiration Date)

Đặc điểm quan trọng nhất của hợp đồng tương lai truyền thống là chúng có một ngày hết hạn cố định.

• **Cơ chế:** Khi hợp đồng đáo hạn, giao dịch phải được thanh toán. Việc thanh toán này thường là thanh toán bằng tiền mặt (cash settlement) trong thị trường tiền điện tử, nghĩa là bạn nhận hoặc trả khoản chênh lệch giá trị thực tế của tài sản cơ sở tại ngày đáo hạn, thay vì nhận tài sản vật lý.
• **Ảnh hưởng đến Giao dịch:** Nhà giao dịch phải đóng vị thế trước ngày đáo hạn hoặc để nó tự động được thanh toán. Điều này tạo ra một chu kỳ giao dịch giới hạn.

2. Giá Cả và Sự Chênh Lệch (Basis Risk)

Giá của hợp đồng tương lai truyền thống thường bị ảnh hưởng bởi lãi suất và chi phí nắm giữ (cost of carry) cho đến ngày đáo hạn.

• **Contango và Backwardation:**

   *   **Contango:** Giá hợp đồng tương lai cao hơn giá giao ngay (spot). Điều này thường xảy ra khi chi phí nắm giữ tài sản trong tương lai là dương.
   *   **Backwardation:** Giá hợp đồng tương lai thấp hơn giá giao ngay. Điều này ít phổ biến hơn trong crypto futures nhưng vẫn có thể xảy ra trong điều kiện thị trường căng thẳng.

Việc quản lý rủi ro chênh lệch giá giữa thị trường giao ngay và thị trường tương lai là một kỹ năng quan trọng. Trong một số trường hợp, các nhà giao dịch có thể tìm kiếm cơ hội từ sự chênh lệch này, như được thảo luận trong Arbitrage Giữa Spot và Futures: Kiếm Lời Từ Sự Chênh Lệch Giá.

3. Thanh Toán Cuối Cùng

Khi hợp đồng đáo hạn, mọi vị thế đều được đóng. Không có khái niệm "gia hạn" tự động như ở Perpetual Futures.

Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual Futures)

Hợp đồng tương lai vĩnh viễn (thường được gọi tắt là "Perps") là một phát minh tương đối mới trong thị trường tài chính, được phổ biến rộng rãi bởi các sàn giao dịch tiền điện tử như Binance, Bybit, OKX. Chúng loại bỏ ngày đáo hạn.

1. 1. 1. 1. Không Có Ngày Đáo Hạn (No Expiration Date)

Đây là khác biệt cơ bản nhất. Hợp đồng Vĩnh viễn cho phép nhà giao dịch giữ vị thế mua (long) hoặc bán khống (short) vô thời hạn, miễn là họ duy trì đủ ký quỹ (margin).

• **Lợi ích:** Cung cấp sự linh hoạt tối đa cho các chiến lược nắm giữ dài hạn hoặc Swing Trading, như đã đề cập trong Swing Trading in Futures. Nhà giao dịch không cần lo lắng về việc phải cuộn (roll over) vị thế khi hợp đồng cũ hết hạn.

1. 1. 1. 2. Cơ Chế Neo Giá: Phí Funding Rate (Phí Tài Trợ)

Nếu không có ngày đáo hạn để buộc giá hợp đồng tiến gần về giá giao ngay, làm thế nào để Perpetual Futures giữ mức giá gần với thị trường giao ngay (spot)? Câu trả lời là thông qua **Phí Funding Rate**.

Phí Funding Rate là cơ chế định kỳ (thường là mỗi 8 giờ) để cân bằng cung và cầu của hợp đồng vĩnh viễn.

• **Nếu Giá Perpetual > Giá Spot (Thị trường Long chiếm ưu thế):** Phí Funding sẽ là **Dương (+)**. Người giữ vị thế Long phải trả phí cho người giữ vị thế Short. Điều này tạo động lực để người tham gia bán hợp đồng (giảm giá Long) và mua hợp đồng (tăng giá Short), kéo giá hợp đồng về gần giá Spot.
• **Nếu Giá Perpetual < Giá Spot (Thị trường Short chiếm ưu thế):** Phí Funding sẽ là **Âm (-)**. Người giữ vị thế Short phải trả phí cho người giữ vị thế Long. Điều này khuyến khích người tham gia mua hợp đồng (tăng giá Long) và đóng bán khống (giảm giá Short).

• • Lưu ý quan trọng:** Phí Funding Rate không phải là phí giao dịch mà là khoản thanh toán giữa các nhà giao dịch. Nó là chi phí quan trọng cần tính toán khi giữ vị thế qua nhiều chu kỳ Funding.

1. 1. 1. 3. Thanh Lý (Liquidation)

Trong cả hai loại hợp đồng, việc sử dụng đòn bẩy đòi hỏi ký quỹ. Tuy nhiên, trong Perpetual Futures, do không có ngày đáo hạn, việc thanh lý có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu tỷ lệ ký quỹ duy trì (Maintenance Margin) của bạn giảm xuống dưới mức quy định do biến động giá bất lợi.

Quản lý rủi ro và tuân thủ quy định của sàn giao dịch là rất quan trọng. Các nhà giao dịch nên tham khảo Tuân Thủ Pháp Luật và Quy Định Của Các Sàn Giao Dịch Futures để hiểu rõ hơn về các quy tắc vận hành của các nền tảng này.

Bảng So Sánh Chi Tiết: Perpetual vs. Traditional Futures

Để làm rõ hơn, chúng ta hãy xem xét một bảng so sánh trực quan:

Đặc Điểm	Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Viễn (Perpetual)	Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Traditional)
Ngày Đáo Hạn	Không có (Vô thời hạn)	Có (Ngày cố định)
Cơ Chế Neo Giá	Phí Funding Rate (Thanh toán định kỳ)	Giá trị thời gian và chi phí nắm giữ (Cost of Carry)
Chu kỳ Giao dịch	Liên tục	Giới hạn theo ngày đáo hạn
Rủi ro Cuộn Vị Thế (Roll Risk)	Không có	Có (Cần đóng/mở hợp đồng mới)
Thanh toán Cuối cùng	Thanh lý hoặc đóng thủ công	Thanh toán bằng tiền mặt vào ngày đáo hạn
Sự Phổ Biến trong Crypto	Rất phổ biến (Là tiêu chuẩn)	Ít phổ biến hơn (Thường trên các sàn phái sinh truyền thống)
Cấu trúc Giá	Thường giao dịch gần giá Spot do Funding Rate	Có thể có sự chênh lệch đáng kể (Contango/Backwardation)

Phân Tích Sâu Hơn Về Cơ Chế Funding Rate

Cơ chế Funding Rate là linh hồn của Perpetual Futures. Nó là một cơ chế tự điều chỉnh thông minh.

Giả sử bạn đang giao dịch BTC Perpetual và giá BTC hiện tại trên sàn là $70,000, nhưng giá BTC trên thị trường Spot là $69,800. Điều này có nghĩa là hợp đồng Vĩnh viễn đang giao dịch cao hơn $200.

1. **Tính toán Funding:** Sàn giao dịch sẽ tính toán Funding Rate (ví dụ: +0.01% trong chu kỳ 8 giờ). 2. **Thanh toán:** Nếu bạn đang giữ vị thế Long trị giá $10,000, bạn sẽ phải trả $1 (0.01% của $10,000) cho những người giữ vị thế Short. 3. **Tác động:**

   *   Đối với nhà đầu cơ Long: Đây là chi phí giữ vị thế. Nếu Funding Rate dương liên tục, việc giữ Long sẽ tốn kém hơn so với việc giữ Spot.
   *   Đối với nhà đầu cơ Short: Đây là thu nhập thụ động. Họ được trả tiền để bán khống.

Các nhà giao dịch chuyên nghiệp thường theo dõi Funding Rate để đánh giá tâm lý thị trường. Funding Rate dương cao và kéo dài cho thấy sự lạc quan quá mức (FOMO), đôi khi là tín hiệu cho một đợt điều chỉnh sắp tới, trong khi Funding Rate âm sâu có thể báo hiệu sự bi quan quá mức.

Lựa Chọn Nào Phù Hợp Với Bạn?

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Traditional Futures phụ thuộc vào mục tiêu giao dịch, khung thời gian và chiến lược quản lý rủi ro của bạn.

1. 1. 1. 1. Khi nào nên chọn Perpetual Futures?

• **Giao dịch ngắn hạn và trung hạn (Day Trading, Swing Trading):** Vì không có ngày đáo hạn, bạn có thể giữ vị thế miễn là bạn muốn, rất lý tưởng cho các chiến lược cần thời gian để phát triển.
• **Sử dụng Đòn bẩy Cao:** Hầu hết các sàn giao dịch tiền điện tử cung cấp đòn bẩy rất cao trên Perpetual Futures.
• **Đơn giản hóa Quản lý Vị thế:** Bạn không cần phải lo lắng về việc phải cuộn (roll) vị thế trước khi hợp đồng đáo hạn.

Tuy nhiên, hãy nhớ rằng chi phí Funding Rate có thể ăn mòn lợi nhuận nếu bạn giữ vị thế Long trong một thị trường có Funding dương kéo dài.

1. 1. 1. 2. Khi nào nên chọn Traditional Futures?

• **Phòng ngừa rủi ro (Hedging) có thời hạn xác định:** Nếu một quỹ muốn phòng ngừa rủi ro giá Bitcoin trong ba tháng tới, hợp đồng tương lai có ngày đáo hạn 3 tháng là lựa chọn tự nhiên.
• **Giao dịch dựa trên sự chênh lệch giá (Basis Trading):** Các nhà giao dịch có thể tìm kiếm cơ hội chênh lệch giá giữa các tháng đáo hạn khác nhau (ví dụ: hợp đồng tháng 3 so với tháng 6) hoặc giữa hợp đồng tương lai và thị trường giao ngay.
• **Quy định:** Trong một số khu vực pháp lý, giao dịch hợp đồng tương lai truyền thống được quy định chặt chẽ hơn, điều này có thể hấp dẫn đối với các tổ chức lớn tìm kiếm sự tuân thủ nghiêm ngặt.

Tóm Lược Về Rủi Ro Và Quản Lý Vốn

Dù bạn chọn công cụ nào, giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử luôn đi kèm với rủi ro đòn bẩy cao.

1. **Đòn bẩy (Leverage):** Đòn bẩy khuếch đại lợi nhuận nhưng cũng khuếch đại thua lỗ. Luôn sử dụng đòn bẩy một cách thận trọng. 2. **Thanh lý (Liquidation):** Hiểu rõ cơ chế ký quỹ (Initial Margin và Maintenance Margin) là tối quan trọng để tránh bị thanh lý toàn bộ vị thế. 3. **Phí Giao Dịch và Funding:** Trong Perpetual Futures, tổng chi phí không chỉ là phí giao dịch mà còn bao gồm chi phí Funding Rate tích lũy theo thời gian.

Việc nắm vững sự khác biệt giữa Perpetual và Traditional Futures là bước đầu tiên quan trọng. Perpetual Futures đã trở thành tiêu chuẩn vàng trong giao dịch crypto phái sinh nhờ sự linh hoạt và tính thanh khoản cao, nhưng hiểu rõ về cơ chế Funding Rate là chìa khóa để thành công lâu dài với chúng.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.